Anavatanı Anadolu ve Ortadoğu coğrafyası olan meyan, bitkiler aleminde Leguminosae familyasında yer alır. Günümüzde Güney Avrupa, Almanya, ABD, Ortadoğu ve Asya’da yaygın olarak yetişen bu bitkinin kökleri kullanılır.
Türkiye’de kayıtlı 6 türü bulunur ve bunların içinde Glycyrrhiza glabra mutfakta kullanılan türün botanikteki adıdır. Meyan olarak bilinmesi dışında, farklı yörelerde ‘’sus’’, ‘’şirinbiyan’’, ‘’şirmiyan’’ olarak da adlandırılır. Anadolu’nun hemen hemen her yerinde yetişmekle birlikte - kısmen de olsa - Güney Doğu Anadolu Bölgesi’nde tarımı yapılır.
Meyan Osmanlı’dan günümüze özellikle şerbet yapımında kullanılır. Bitkinin dörtte birini oluşturan glisirhizin maddesi meyana tatlımsı bir lezzet verdiği için şerbetine şeker katılmaz. Yıkanıp, tokmakla dövülen kökler sıcak suya yatırılır. Su kahverengi oluncaya kadar kökler içinde bekletir. Daha sonra sıra, bir kaç kez tekrarlanan süzme işlemine gelir. Bundan sonra hazırlanan şerbet sulandırılıp iyice soğutulur ve içime hazır hale gelir.
Meyanın rezene ve yıldız anasonu andıran, tatlımsı ve yeşilimsi bir kokusu vardır. Çok lifli bir yapıya sahip olduğu için, mutfakta sıvıya yatırmadan kullanmak zordur.
Mutfak haricinde kozmetikte, ilaç yapımında ve şekerleme yapımında da kullanılır. Balgam söktürücü etkisi nedeniyle boğaz pastillerinde sıklıkla bulunur. Sigarayı bırakmaya çalışanların meyankökü çiğneyerek tütün ihtiyacını gidermeye çalıştıklarını da biliyoruz (işe yarayıp yaramadığını bilmiyorum ). Fakat tansiyon yükseltici etkisi bulunduğu için, özellikle tansiyon hastalarının dikkatlice kullanması gerektiğini hatırlatırım. ( Bkz: Kaş yaparken göz çıkarmak :)
Son olarak konudan bağımsız, sevdikçe sevesiniz gelsin dilerim. (14 Şubat mesajı )
Sevgiyle