Yabani kimyongiller familyasından olan Peganum harmala, nam-ı diğer ‘’üzerlik otu’’ ülkemizin doğal bitkilerinden biridir. Halk arasında ‘’nazar otu’’ olarak da bilinir. Çok yıllık otsu bir bitki olup, deniz seviyesinden 1500 metreye kadar olan yerlerde yetişebilir.
Farmakolojik özelliklerini ve bir takım rahatsızlıkların tedavisinde nasıl kullanıldığını işin uzmanlarına bırakarak devam edecek olursam - şuna iyi gelir, buna iyi gelmez diyebileceğim satırlarım yok. Fakat merak eden olursa, okuyabileceği düzgün kaynakları seve seve paylaşabilirim - kullanım sahasının oldukça geniş olduğunu söyleyebilirim. Öyleki üzerlik, çok eski zamanlardan bu yana ‘’kötü ruhlar’’dan arınma, nazardan ve kem gözlerden korunma gibi batıl inançların merkezine yerleştirilmiş bir bitki olarak karşımıza çıkıyor. Ve bu sebeplerden ötürü, Anadolu’da kutsiyet atfedilmiş bir bitki olduğunu görüyoruz. Yine Anadolu’da, üzerlik otunun tütsü olarak kullanılması da çok yaygın.
Tütsü olarak nasıl kullanıldığına gelirsek; ayıklanan üzerlik tohumları ateşe atılıyor. Çatlayıp patlayan tohumlardan çıkan duman, ‘’nazara gelmiş’’ kişinin üzerinde, çeşitli tekerlemeler eşliğinde gezdiriliyor ve yükselen dumanla birlikte kişinin kötü gözlerden arındığına inanılıyor. Ve bu ritüel, ihtiyaç doğrultusunda tekrarlanıyor. Günümüzde hala var mı bilmiyorum ama, eskiden mesleği üzerlik tütsülemek olan kişilerin olduğunu ve hatta çarşıda, pazarda elinde dumanlı tavası ile gezdiklerini, yazılı kaynaklardan biliyoruz.
Buraya bir de not düşeyim;
Her hangi bir tütsünün ‘’nazar’’dan koruyacağına dair bir inancım yok :) Ama kokular hafızamızı harekete geçirerek anılarımız, düşüncelerimiz ve duygularımız üzerinde etkili olmaktadırlar ve ''güzel'' kokular kişide canlılık, rahatlama, huzur, neşe, güçlü konsantrasyon gibi hallerin ortaya çıkmasına yardımcı olur.
Sevgiyle